بنفشه سه رنگ (1)
Viola tricolor L.
Family: Violaceae
Synonyms: Viola luteola Jord., Viola tricolor var. hortensis, Jacea tricolor (L.) Opiz DC.
English name: Wild pansy, Heartsease, Pansy
ريخت شناسي گياه: گياه يكساله، دو ساله يا چند ساله، كركدار، غالباً منشعب و بسيار كوچك با ساقه‌هاي بسيار كوتاه، منشعب شامل چندين گل. برگها تخم مرغي، پهن دراز يا نيزه‌اي و كنگره‌اي با گوشواركهاي خطي يا انگشتي، پاييني‌ها تخم مرغي. گل كوچك، به رنگهاي سفيد، زرد، بنفش يا بنفش ياسي كم رنگ و يا مخلوطي از اين رنگها (2).
محل رويش: در مناطق البرز و اطراف تهران، شمال، غرب و شمال غربي پراكندگي دارد. فرمهاي اصلاح شده اين گونه امروزه در بيشتر نقاط ايران در باغچه‌ها كاشته ميشود (1، 2).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: در مرحله كامل گل‌دهي كه معمولاً از ارديبهشت تا شهريور ماه است، جمع‌آوري مي‌گردد (3).
قسمت مورد استفاده: قسمتهاي هوايي گياه (4، 5).
كاربرد درماني: در درمان روماتيسم، برونشيت، سياه سرفه، سوختگي ادرار پاي اطفال، زخم واريس و اگزما كاربرد دارد و از دم كرده آن براي شستشوي پوست داراي خارش استفاده ميشود. بدليل افزايش ادرار، در درمان التهاب مثانه و تكرر ادرار بكار برده ميشود. بخاطر ساپونين موجود در آن يك خلط آور قوي است. باعث تقويت تونيسيته رگهاي خوني ميشود. در عفونتهاي پوستي، سوختگي، مار گزيدگي، آبسه پستان، التهاب غدد لنفاوي و بعنوان تب بر بكار مي‌رود (4، 6، 7). اثرات آن در كاهش خارش پوستي در هواي خشك و سرد روي انسان گزارش شده است (8).
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: اثرات ضدميكروبي ضدالتهابي عصاره اين گياه گزارش شده است (9، 10).
احتياط مصرف: بدليل مقدار بالاي ساپونين ايجاد تهوع و استفراغ مي‌كند (7).
منع مصرف: مطلبي يافت نشد.
تركيبات شيميايي: متيل ساليسيلات، فلاونوئيد، موسيلاژ، رزين، ساپونين، آلكالوئيد (4، 7).
نحوه و ميزان مصرف: دم كرده يا جوشانده: 5/1 گرم گياه در يك فنجان آب سه بار در روز ميل شود (11).
مصرف غذايي: مصرف غذايي ندارد.
نام تجاري دارو ساخته شده از گياه:
Fr.: Depuratif pamel, Evacrine; UK.: Gerared House skin (12).
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- قهرمان، احمد. فلور ايران (جلد 6). موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، 1362: 749
3- صمصام شريعت، هادي. پرورش و تكثير گياهان دارويي. ماني، 1374: 382
4- Anderw Chevallier. The Encyclopedia of Medicinal Plants. 1996: 280
6- Dent bown. Encyclopedia of Herbs and other uses. 1996: 370
5- امامي، احمد. شمس اردكاني، محمد رضا. مهرگان، ايرج. فرهنگ مصور گياهان دارويي. مركز تحقيقات طب سنتي و مفردات پزشكي . دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، 1383: 331
7- Penelope ody: The herbs society's Complete Medicinal Herbal. 1995: 114
8- Klövekorn W, Tepe A, Danesch U. A randomized, double-blind, vehicle-controlled, half-side comparison with a herbal ointment containing Mahonia aquifolium, Viola tricolor and Centella asiatica for the treatment of mild-to-moderate atopic dermatitis. Int J Clin Pharmacol Ther. 2007 Nov;45(11):583-91.
9-Antimicrobial activity of Viola tricolor herb.
Department of Pharmacognosy, University of Medical Sciences in Poznań, 10 Sieroca Street, 61-771 Poznań, Poland
10-Toiu A, Pârvu AE, Oniga I, Tămaş M. Evaluation of anti-inflammatory activity of alcoholic extract from Viola tricolor. Rev Med Chir Soc Med Nat Iasi. 2007 Apr-Jun;111(2):525-9
11- كميته تدوين فارماكوپه گياهي ايران. فارماكوپه گياهي ايران. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي. معاونت غذا و دارو، 1381: 156
12- Royal Pharmaceutical Society. Martindale, The Complete Drug Reference. 2007: 2188